ISTOTA
Pomoc uchodĽcom przybiera różne formy. To praca z dziećmi w ¶wietlicy, działania w ramach różnych projektów, pomoc uchodĽcom poza o¶rodkiem, „partnerstwo rodzin”. Działania te pojawiały się stopniowo w miarę rozpoznawania potrzeb podopiecznych.
To przede wszystkim pomoc dzieciom uchodĽczym w integracji z rówie¶nikami w Polsce i pomoc w uzyskaniu umiejętno¶ci, które przydadz± się im w przyszło¶ci, a do których dzieci te, ze względu na sw± historię życiow±, miały zamknięt± drogę.
Ma temu służyć nauka języka poprzez zabawę, rytmikę, ćwiczenia manualne, zajęcia plastyczne, a także szeroko rozumiane nadrabianie zaległo¶ci w rozwoju. Wolontariusze służ± dzieciom również korepetycjami.
Drug± ¶cieżk± pomocy jak± ¶wiadcz± wolontariusze, jest praca z dorosłymi. W ramach projektu Edukacja dla Integracji Partnerstwo na rzecz UchodĽców (program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL), w której partnerem jest Centrum Wolontariatu, wolontariusze prowadzili regularne zajęcia z nauki języka polskiego dla cudzoziemców, a druga grupa prowadziła zajęcia z Bloku informacji o Polsce. W zajęciach uczestniczyło ł±cznie ok. 40 dorosłych. Mimo zakończenia działań w ramach projektu zajęcia s± kontynuowane do dzi¶.
Działania w ramach programu EDI odbywały się w kilku etapach, ostatni – upowszechnianie efektów projektu – rozpocz±ł się w lipcu 2007r i trwał do 2008r. W ramach upowszechniania rezultatów projektu kadra projektu, koordynatorzy i wolontariusze odwiedzili wiele organizacji w Polsce i za granic±, m.in. w Oslo (Norwegia), Rzym (Włochy), Bruksela (Belgia), Las Palmas (Hiszpania) oraz szereg organizacji w Polsce.
Celem wolontariuszy jest także pokazywanie kultury uchodĽców – służ± temu wydarzenia z okazji Dnia UchodĽcy (2005, 2006, 2007, w 2008 roku Wioska Wielokulturowa) czy imprezy takie jak koncert okazji rocznicy deportacji Czeczenów i Inguszy na Sybir (luty 2005). Wolontariusze o sytuacji i problemach uchodĽców mówi± także podczas obchodzonych w Ko¶ciele w styczniu Dni Migranta.
KOORDYNATORZY I WOLONTARIUSZE
Na przestrzeni 8 lat działań prowadzonych na terenie O¶rodka dla Cudzoziemców, prac± wolontariuszy w ¶wietlicy koordynowali: Dorota Gołębiowska, Mira Krużel i Paweł Matwiejczyk. Obecnie (od 2005 roku) obowi±zki koordynatora programu na rzecz uchodĽców pełni Wojciech Wciseł (rodem z Puław) - absolwent teologii, doktorant Wydziału Teologii KUL.
Prac± wolontariuszy w ¶wietlicy kieruje Magdalena Przytuła, studentka administracji.
Wolontariusze to ok. 60 osób, w większo¶ci studenci lubelskich uczelni różnych kierunków (najliczniej reprezentowane s± KUL i UMCS).
Wolontariuszka programu, Ewelina Chmielik, została Wolontariuszk± Roku Lubelszczyzny 2007 natomiast w 2009 roku ten sam tytuł, tyle że w kategorii KULTURA otrzymały Beata Kmieć, Małgorzata Zalewa i Agata Zub - wolontariuszki prowadz±ce zespół kultury czeczeńskiej "Gwiazdy Czeczenii".
W programie funkcjonuje Rada Programowa, z osobami odpowiedzialnymi za działania w poszczególne dni, blok językowy, korepetycje dla dzieci wieku szkolnym, zespół kultury czeczeńskiej i in.
HISTORIA I OBECNE DZIAŁANIA
¦wietlica
¦wietlica dla dzieci w O¶rodku dla Cudzoziemców Ubiegaj±cych się o Status UchodĽcy lub Azyl, przy ulicy Wrońskiej 5E działa od 2001 roku. Na pocz±tku działania Centrum Wolontariatu ograniczały się tylko do nieregularnych wizyt w O¶rodku, do organizowania dzieciom okoliczno¶ciowych imprez, lecz z czasem, przede wszystkim dzięki życzliwo¶ci kierowniczki O¶rodka Violetty Kędzierskiej, udało się zaadoptować kawałek hallu na ¶wietlicę. Od tego momentu wizyty wolontariuszy w O¶rodku przyjęły regularny tryb w postaci zajęć w ¶wietlicy.
¦wietlica była małym pomieszczeniem o powierzchni około cztery na trzy metry kwadratowe. Największym problemem okazał się brak miejsca na zabawy ruchowe.
Dzięki staraniu Kierownictwa O¶rodka i Administratora budynku udało się zagospodarować star±, duż±, nie eksploatowan± stołówkę. Podzielona została na trzy pomieszczenia, z których jedno zostało przekazane na wył±czne użytkowanie wolontariuszom. 5 kwietnia 2006 roku w obecno¶ci go¶ci, m.in. dyrektora Urzędu ds. Repatriacji i Cudzoziemców Jana Węgrzyna, nast±piło uroczyste otwarcie ¶wietlicy. Nowa ¶wietlica w pełni zaspokaja potrzeby dzieci. Wolontariusze korzystaj± również z boiska przy podstawówce, w której wiele dzieci się uczy. Za o¶rodkiem jest także miejsce ze ¶lizgawkami, piaskownic±, boiskiem do siatkówki.
W lubelskim O¶rodku dla Cudzoziemców mieszka ok. 180 osób, w tym ponad 90 dzieci głównie z Czeczenii, ale w okresie wojny w Afganistanie także z tamtych rejonów. Jest duża grupa dzieci rocznych, półtorarocznych, dwuletnich i trzyletnich.
W ¶wietlicy prowadzone s± zajęcia dla dzieci od 3 do 14 lat, czyli w wieku przedszkolnym i szkolnym. W zajęciach ¶wietlicowych uczestnicz± tylko te dzieci, których rodzice wyrazili na to pisemn± zgodę; obecnie jest ich 80. Wychowankowie podzieleni s± na cztery grupy wiekowe. Największ± grupę stanowi± dzieci starsze (powyżej 6 lat), których jest ponad 40.
Zajęcia w ¶wietlicy odbywaj± się codziennie, oprócz sobót i niedziel. Codziennie jest podział na grupy wiekowe.
Wolontariusze s± podzieleni według dni. Każdy ma obowi±zek spędzić w ¶wietlicy dwie godziny w tygodniu. S± wpisani w grafik, popisuj± listę obecno¶ci.
Dzieci zawsze czekaj± przed ¶wietlic±. Każde zajęcia odbywaj± się pod okiem „koordynatora dnia”. Kiedy przychodz± wolontariusze, on już jest, bierze klucz z portierni, wspólnie przygotowuj± zajęcia i dopiero wpuszczaj± dzieci. Zajęcia trwaj± ¶rednio dwie godziny, żeby był czas na sprz±tnięcie - razem z dziećmi.
Wolontariusze w miarę możliwo¶ci s± z dziećmi także w wakacje – organizuj±c im zajęcia w mie¶cie czy wyjazdy nad jezioro albo do zaprzyjaĽnionych miejsc – np. w maju 2006 roku chłopcy mieli okazję rozegrać towarzyski mecz z ministrantami z Piask. Od 2008 roku wolontariusze organizuj± kilkudniowe wyjazdy edukacyjno-integracyjne dla rodzin uchodĽców. Do tej pory odbyły się wyjazdy m.in. nad Jezioro Firlej, nad Jezioro Łukcze oraz do Zakopanego (przez Wieliczkę i Kraków).
Od wrze¶nia 2008 roku działa dziecięcy zespół kultury czeczeńskiej „Gwiazdy Czeczenii”. Zespół prowadz± wolontariusze, dzieci występuja publicznie m.in. podczas koncertów w ramach projektu "Lublin Wielokulturowy", z okazji Dnia UchodĽcy, podczas Gali Wolontariatu oraz w wielu szkołach i domach kultury na terenie Lubelszczyzny. To kolejna, udana próba stworzenia zespołu – mali tancerze już wcze¶niej pokazywali swoje umiejętno¶ci, m.in. w czerwcu 2004 roku podczas warszawskiego Dnia UchodĽcy.
Osobnym przedsięwzięciem, maj±cym na celu poprawę relacji między mieszkańcami o¶rodka a mieszkańcami okolicznych bloków, był projekt „Wrońska Dwóch Kultur”, który funkcjonował w 2006 roku.
Opieka nad rodzinami poza O¶rodkiem
Grupa wolontariuszy, która ze względu na program zajęć na studiach nie mogła zaplanować pracy w ¶wietlicy, została skierowana do pomocy innego rodzaju. To wolontariat dla rodzin, które wyszły z o¶rodka, dostały status uchodĽcy lub s± objęte programem integracji MOPR. Wolontariusze współpracuj± z t± instytucj±, np. pomagaj±c w znalezieniu mieszkania dla uchodĽców.
Oto jeden z przykładów: dostali¶my sygnał, że siedmioletni Adlan, którego rodzice wyprowadzili się w wakacje z O¶rodka, nie radzi sobie w szkole podstawowej, do której wła¶nie poszedł. Skierowali¶my do niego wolontariuszkę, która 2-3 razy w tygodniu odwiedzała go w domu i wspólnie poznaj± literki i proste działania matematyczne. Odk±d Adlan uczył się z wolontariuszk±, z dnia na dzień robił postępy w nauce i nabierał pewno¶ci siebie.
W 2004 roku przez pewien czas funkcjonował Dom Rotacyjno-Azylowy dla rodzin po opuszczeniu o¶rodka.
Koordynator programu interweniował także podczas konfliktu wobec budynku na ul. Magnoliowej w Lublinie, gdzie mieszkali uchodĽcy w bardzo złych warunkach (2008 rok).
Przez pewien czas funkcjonował także program „Partnerstwo rodzin”. Program powstał w odpowiedzi na sytuację wyizolowania uchodĽców odmiennych kulturowo i przejawy braku integracji z nimi ze strony lokalnej społeczno¶ci. W ramach rodzinnego wolontariatu rodziny polskie i uchodĽcze spotykały się, dzieliły bogactwem tradycji kulturowej i zwyczajowej.
www.uchodzcy.org.pl